مروری بر سابقه فعالیت های بیابانزدایی و تثبیت شن در شهرستان دامغان

روز 17 ژوثن مصادف با 27 خرداد ماه در سال 1994 با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان روز جهانی بیابان زدایی نامگذاری گردیده است. در سالجاری با شعار ” نقش و حقوق زنان در مدیریت پایدار سرزمین ” این روز گرامی داشته شد. به همین مناسبت بر تاریخچه بیابانزدایی در شهرستان دامغان نگاهی گذرا خواهیم داشت.

شرایط اقلیمی وتوپوگرافی حاکم بر منطقه و بهره برداری بیش از توان منابع طبیعی درگذشته و عدم شناخت این منابع و فواید و اثرات آن درحفظ اب وخاک باعث گردیده از گذشته تا کنون پدیده بیابانزایی در سطح شهرستان برای همگی ملموس بوده است، به طوریکه چندین روستا بر اثر هجوم ماسه ها ی روان مدفون و ضمن تخریب اراضی کشاورزی ومسکونی پدیده شوم مهاجرت ساکنان را به دنبال داشت.

شهرستان دامغان با داشتن بیش از 671 هزار هکتار اراضی بیابانی منطقه ای فعال در زمینه مدیریت بیابان می باشد درهمین راستا فعالیت های بیابانزدایی و تثبیت تپه های ماسه ای از سال 1348 در سطح شهرستان شروع و تاکنون سطحی حدود 58400 هکتار عملیات بیابانزدایی اعم از نهالکاری و بذرپاشی ، مدیریت هرزآب و احداث بادشکن انجام گرفته که با اقدامات فنی مؤثر و حفاظت وقرق خوشبختانه مساحتی حدود 35500 هکتار به صورت تاغزار ایجاد شده است.

اولین ایستگاه تثبیت شن شهرستان از سال 1348 تا 1354 در سرخده بمنظور جلوگیری از تهاجم شنهای روان به راه آهن سراسری تهران مشهد تاسیس شد. پس از تاسیس ایستگاه سرخده در سال 1348 و مشاهده نتایج مثبت و سازنده آن در منطقه ، در راستای سیاست کویر زدایی و حفاظت خاک در سال 1352 دومین ایستگاه تثبیت شن در منطقه شریف آباد و بعد از آن سومین ایستگاه در منطقه خوران و کبوتر خان به منظور جلوگیری از تهاجم شن های روان به اراضی زراعی، قنوات و روستاهای مجاور تاسیس گردید. چهارمین ایستگاه تثبیت شن در دامغان در منطقه امروان می باشد که در فاصله 40 کیلومتری جنوب دامغان به منظور حفظ قسمتی از مسیر راه آهن تهران-مشهد و روستاهای مجاور تاسیس گردید. ایستگاه تثبیت شن حسن آباد بعنوان پنجمین ایستگاه در سال 1354 به منظور جلوگیری از تهاجم شنهای روان به روستای های جنوب دامغان منجمله حسن آباد و علیان وفرات و اراضی کشاورزی مجاور آن، تاسیس گردید و این ایستگاه بعنوان یکی از قطب های فعالیت بیابانزدایی در کشور محسوب و به همین دلیل در سال 1371 به عنوان قرار گاه کمربند ساز حاشیه کویر مجدداً تجهیز و.تاکنون نیز به فعالیتهای خود براساس عملیات مصوب پروژه های بیابانزدایی ادامه داده و یکی از ایستگاه ها ی مهم در امر تامین نهالهای گلدانی و ریشه ای از قبیل تاغ، آتریپلکس ، قره داغ، سنجد ، گز شاهی و…برای استفاده در استان و حتی استانهای همجوار می باشد.این ایستگاه ظرفیت تولید 500 هزار اصله نهال گلدانی و 1000000 اصله نهال ریشه ای را دارد.

فعالیت ایستگاه های ذکر شده در منطقه باعث تثبیت ماسه های روان و ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی مردم منطقه گردید و از مهاجرت و بیکاری جلوگیری ، به نحوی که مردم در مجاورت تپه های ماسه ای مشغول به فعالیت می باشند و اگر این فعالیتها صورت نمی گرفت به یقین امروز شاهد تخریب روستا بر اثر هجوم شن های روان بودیم.